Wat was de aanleiding van je onderzoek?

Een belangrijk onderdeel van het mbo in Nederland zijn de stages die studenten gedurende hun opleiding lopen. Praktijkervaring, kennis van het beroep, en het ontwikkelen van de juiste beroepshouding en identiteit zijn onmisbaar bij het volgen van een beroepsopleiding. Tijdens een stage wordt er zowel aan hard skills (objectief meetbare competenties) als soft skills (subjectief meetbare competenties) gewerkt.

Het beroepsveld geeft aan dat scholen zich behalve op het ontwikkelen van de beroepscompetenties (de hard skills) ook moet richten op het ontwikkelen van de juiste soft skills. Bij soft skills kun je denken aan competenties zoals: samenwerken, feedback geven en ontvangen, oplossingsgericht denken, ict-vaardigheden en het houden aan afspraken. Om de leeropbrengst van het vormen van soft skills effectief te laten zijn, is het van belang dat de studenten deels verantwoordelijk zijn voor hun eigen leerproces en in een kleine groep samenwerken, afhankelijk van elkaar zijn, en via doelstellingen aan een gemeenschappelijke probleemstelling werken (Dochey F., et al. 2001). De student is hierbij dus zelf (mede)verantwoordelijk voor het leerproces.

Uit onderzoek van Robert Slavin (1988) blijkt dat het verantwoordelijkheidsgevoel van studenten en groepsdoelstellingen belangrijke factoren zijn die de prestatie en motivatie beïnvloeden. Slavin beargumenteert dat het verantwoordelijkheidsgevoel (ownership) en doelstellingen cruciaal zijn voor efficiënt (coöperatief) leren. Om eigenaarschap te stimuleren is het gebruik van leerdoelen een sterke tool.

In welke context vond je onderzoek plaats? (les, klas, team, schoolbreed)

De context van dit onderzoek is het team Horeca, Toerisme en Commercieel. Dit team bestaat uit 25 docenten, één manager en ongeveer 350 studenten. Ik heb dit onderzoek uitgevoerd bij de eerstejaarsgroep Manager Ondernemer Horeca en bij de eerstejaarsgroep van Digitale Marketing.

Wat wilde je te weten komen?

Enkele opleidingen binnen ROC TOP werken voor het begeleiden en beoordelen van de bpv met de app Airoc. Airoc is een app die ontwikkeld is door twee Nederlandse ondernemers. Inmiddels is Airoc uitgegroeid tot een bedrijf met ongeveer twintig vaste medewerkers. Airoc richt zich momenteel nog voornamelijk op het begeleiden en beoordelen van de hard skills en nog niet op het beoordelen van de soft skills. Ik heb contact gezocht met Airoc en samen zijn we om de tafel gegaan om een pilot te ontwikkelen van de app, waarbij de nadruk ligt op het begeleiden en beoordelen van soft skills. Aan de hand van deze ontwikkeling heb ik de volgende hypothese gesteld:

De aanname is dat de app Airoc het contact tussen de drie stakeholders uit de bpv-driehoek faciliteert en ondersteunt, waardoor de kwaliteit van het contact verbetert en de begeleiding van de student intensiever en van hogere kwaliteit is. De aanname is dat door het inzetten van de app Airoc de student een hogere tevredenheid ervaart met betrekking tot de begeleiding tijdens de bpv door school en het bedrijf en een hogere leeropbrengst ervaart dan uit de onderwijsscan van 2022 naar voren komt.

Wat wilde je opleveren?

De doelstelling van dit onderzoek was om een nieuw onderdeel in de app te ontwikkelen. Dit deel richt op het begeleiden en beoordelen van leerdoelen door middel van het stellen, bijstellen, reflecteren en evalueren van leerdoelen. De student wordt hierbij op de juiste wijze begeleid. Waardoor die aan het einde van het proces een positieve leerervaring heeft en een hogere waardering aan de leeropbrengst uit de stage ervaart dan dat de student in de onderwijsscan van 2022 heeft aangegeven. Daarnaast is het doel van dit onderzoek om te kijken of deze functie van de Airoc-app uiteindelijk ook daadwerkelijk in de app geïntegreerd kan worden.

Hoe heb je je onderzoek aangepakt?

In mijn vorige onderzoek heb ik vooral veel literatuurstudie gedaan naar het begeleiden en beoordelen van soft skills en het werken met leerdoelen. Vanuit dit onderzoek is een instructie voor het opstellen van leerdoelen ontwikkeld. Dit jaar wilde ik kijken of ik deze kennis en instructie kon omzetten naar een online omgeving. In augustus 2022 heb ik contact gezocht met de eigenaren van de Airoc-app.

We hebben toen een paar keer afgesproken en mijn ideeën langs de lat der mogelijkheden gelegd. Uiteindelijk bleek dat bijna alles wat ik wilde mogelijk was. Airoc stond ervoor open om een alpha-versie van het onderdeel ‘werken met leerdoelen’ in hun app omgeving te ontwikkelen. Vervolgens heb ik bij mijn manager budget aangevraagd voor het draaien van een pilot met vijftig studenten in het voorjaar van 2023. Mijn aanvraag werd gehonoreerd en we konden aan de slag. In januari 2023 was de eerste versie van de app af. Na wat schuren en slijpen zijn we op 10 februari met de eerste groep pilotstudenten begonnen.

Waar liep je tegenaan?

Bij een pilot van vijftig studenten, heb je minder invloed op de uiteindelijke uitvoer en gebruik van je product. Wat ik geleerd heb is dat instructie van de gebruikers in dit onderzoek niet voldoende was. Ik heb zowel fysiek als in de app een gebruikersinstructie toegevoegd, maar blijkbaar is de drempel nog te groot. Daarnaast weet ik niet of elke docent en praktijkbegeleider de noodzaak van het inzetten van leerdoelen tijdens de stage voelt. Daar ligt voor mij de komende periode een mooie uitdaging.

Waar kreeg je energie van?

De kort-cyclische onderzoeken ‘dwingen’ je als lid van het practoraat om de onderzoeken klein en praktisch te houden. Daardoor sta je eigenlijk meteen met je voeten in de aarde en ben je actief met je onderzoeksvraag bezig. Ik vond het heel leuk om mijn prototypes te testen en meteen resultaten terug te zien. Wat ik zo leuk aan dit onderzoek vind is dat ik vanuit wetenschappelijke theorieën een praktisch toepasbaar instrument heb kunnen ontwikkelen. Dat dit samen was met Airoc, was de kers op de taart. Airoc is voor mij het voorbeeld van een bedrijf dat graag samenwerkt met alle stakeholders die gebruik maken van hun product.

Wat hebben andere docenten aan je onderzoek?

De spil van het mbo is de bpv. Daarbij is het belangrijk dat scholen in de lead zijn. Het SBB heeft vastgesteld dat de verantwoordelijkheid van de organisatie van de bpv bij de schoolinstelling ligt (SBB, 2023). De Airoc-app kan onderdeel zijn van deze organisatie van het bpv-onderwijs. Docenten die bpv in hun portfolio hebben of dagelijks werken met studenten die stagelopen of gaan lopen kunnen de app Airoc inzetten om het praktijkleren te ondersteunen. Daarnaast kan Airoc ook ingezet worden bij het leren van soft en hard skills, bijvoorbeeld in een leerwerkbedrijf.