Reflecteren op mediagebruik.

Creëren met media.

Deepfake.

• De student kan uitleggen wat een deepfake video is en waar je het aan kunt herkennen;
• De student kan vertellen welke voor- en nadelen er zijn van deepfake;
• De student kan zelf een deepfake opnemen.

Een korte deepfake video via Snapchat.

De studenten weten dat er desinformatie wordt verspreid, bijvoorbeeld via sociale media. De studenten kennen de term deepfake nog niet.

Begin de les met uitleg over wat deepfake is. Deepfake is een verzamelnaam voor software waarmee nepvideo’s gemaakt worden, die bijna niet te onderscheiden zijn van echte video’s. De software kan mensen dingen laten zeggen of doen, die ze nooit gezegd of gedaan hebben.

Door deepfake wordt het steeds lastiger om te achterhalen of iets echt is of niet. In deze les wordt besproken wat deepfake precies is en hoe je het kunt herkennen.

Bekijk met de klas deze video waarin Obama te zien is als deepfake.

Vraag de studenten het volgende:

• Wat vind je van deze video?
• Is het schokkend?
• Wist je dat dit kon?
• Ken je andere video’s waar dit ook gebeurt?

Opdracht 1

Bespreek met de studenten waar je op kunt letten bij het kijken naar deepfake video’s. Stel ze via Mentimeter de volgende vraag: Hoe kun je een deepfake herkennen?

Mogelijke reacties:

• De mond beweegt niet op een natuurlijke manier;
• De mond en gezichtsuitdrukking kloppen niet, ze zijn verschillend;
• Er wordt niet geknipperd;
• Er zitten ‘vervaagde’ pixels in het beeld;
• Delen van het lichaam kloppen niet met de rest van het lichaam;
• Het account dat de video op YouTube heeft geplaatst, is geen bekende nieuwzender.

In deze video is nog een andere vorm van deepfake te zien, namelijk hoe bewegingen worden nagedaan van dansers.

Bekijk de volgende video’s en bespreek met de klas: zijn ze echt of nep? Vraag de studenten: Waar kun je dat aan zien?

• Video 1

De vrouw in de video is nep. Dit is te zien aan de ogen en de mond. Dit ziet er onnatuurlijk uit.

• Video 2

De video is nep. Je ziet een kleurverschil in de nek. Ook de onderlip ziet er vreemd uit. Daarnaast ziet de vorm van het gezicht er gek uit als ze naar links of rechts kijkt.

• Video 3 (kijk 1 min)

Deze video is echt.

Laat de studenten nogmaals naar Mentimeter gaan en stel de volgende vragen:

• Wat voor mogelijkheden heeft het gebruiken van deepfake?
• Wat zijn de gevaren van deepfake?
• Wat vind je van deepfake? Moet het verboden worden of mag het blijven?

Opdracht vereenvoudigd

Laat studenten nadenken over de mogelijke voor- en nadelen van deepfakes in verschillende contexten. Bijvoorbeeld:

• Een kunstenaar gebruikt een deepfake als kern van een nieuw kunstwerk;
• Het gezicht van een bekende influencer wordt gebruikt om iets te zeggen wat niet past bij de eerdere uitingen van deze influencer;
• Een artiest gebruikt deepfake in een nieuwe videoclip;
• Het hoofd van een politicus wordt gebruikt in een deepfake, waardoor het lijkt alsof deze politicus roddelt over collega’s.

Laat studenten hier eerst in tweetallen over nadenken en bespreek dan eventueel klassikaal welke voor- en nadelen studenten gevonden hebben.

Verdiepingsopdracht

Laat de studenten zelf een deepfake maken. Met behulp van Snapchat kun je met gebruik van filters een nepfilmpje maken. De studenten denken na over het onderwerp van het filmpje en de boodschap die ze over willen brengen. Je kunt ervoor kiezen om een filmpje te laten opnemen aansluitend bij de beroepspraktijk waar de studenten voor opgeleid worden. Wat voor bericht zou in de eigen sector voor ophef zorgen? Wat wil je delen met de mensen in de sector waarvoor je niet je eigen gezicht wilt gebruiken?

In kleine groepjes gaan de studenten uiteen en krijgen de tijd om een filmpje te maken.

Na het opnemen laten de studenten die dat willen hun opgenomen video zien. Bespreek daarna de video’s na door de studenten vragen te stellen.

• Hoe vond je het om zelf een deepfake te maken?
• Wat zou er kunnen gebeuren met het filmpje dat jullie zelf hebben gemaakt?
• Wat als mensen het in handen krijgen die je niet kent?

Sluit de les af door een stelling in te brengen en de studenten in de ruimte te laten verplaatsen om aan te geven wat ze vinden. Aan de ene kant van het lokaal verzamelen de studenten die het eens met de stelling zijn en aan de andere kant de studenten die het oneens met de stelling zijn.

Je kunt kiezen uit een van de onderstaande stellingen, of kiezen voor een eigen stelling:

• Deepfake moet verboden worden;
• Deepfake is een vorm van kunst;
• Er moet toestemming gevraagd worden aan de persoon van wie een deepfake gemaakt wordt.