Cartoon analyseren met BREM-methode

De docenten van het Practoraat Mediawijsheid doen praktijkgericht onderzoek om nieuwe ideeën uit te proberen en kennis op te doen om de onderwijspraktijk te verbeteren. Khalid Bakhallakh van ROC van Amsterdam MBO College West heeft onderzocht hoe je studenten kunt leren een cartoon te lezen.

Een beeld zegt vaak meer dan duizend woorden. In een cartoon kan soms in één klap een maatschappelijk probleem of politieke situatie duidelijk gemaakt worden. Dat gebeurt door onderdelen uit te vergroten, vergelijkingen te maken of iets uit de context te halen. Een cartoon gaat bijvoorbeeld over een karikatuur van een bekend persoon, een persiflage van een actuele situatie of simpelweg een afbeelding van een komische situatie. Veel kranten en tijdschriften publiceren cartoons. In kranten gaat het vaak om politieke spotprenten. Ze zijn in de loop van tijd een belangrijk onderdeel geworden van de Nederlandse journalistiek.

Khalid liep er in zijn onderwijspraktijk tegenaan dat veel studenten moeite hebben met het lezen van cartoons. Studenten kunnen niet altijd goed inschatten wat er wordt bedoeld met een cartoon en of er sprake is van waarheid of onjuiste informatie. Om de informatievaardigheden van studenten te vergroten heeft Khalid een poster gemaakt waarin hij de BREM-methode toelicht.

Download stappenplan

Wat was de aanleiding van je onderzoek?

Binnen het vak burgerschap worden vaak maatschappelijke kwesties besproken. Tijdens het onderwijzen merkte ik dat studenten het heel moeilijk vonden om cartoons te analyseren. Dit is natuurlijk doodzonde omdat afbeeldingen vaak meer dan duizend worden zeggen. Tijdens mijn opleiding hebben ik een speciaal vak gehad over beeldtaal. Op basis van wat ik heb geleerd, heb ik een korte lesbrief ontwikkeld met daarin een uitleg van de BREM-methode. Dit is een methode waarmee je cartoons leert analyseren. Het vormt ook een hele mooie basis om met studenten het gesprek aan te gaan over vrijheid van meningsuiting en welke grenzen deze heeft of zou moeten hebben.

In welke context vond je onderzoek plaats (les, klas, team, school breed)?

Het onderzoek vond plaats binnen mijn lessen burgerschap op het ROC van Amsterdam.

Wat wilde je te weten komen?

Ik wilde onderzoeken of de BREM-methode een geschikt middel is voor onze mbo-studenten om hiermee te leren cartoons te analyseren.

Wat wilde je opleveren?

Een product voor docenten waarmee zij ook samen met hun studenten cartoons kunnen analyseren. Hierbij kunnen cartoons worden gebruikt die aansluiten bij het onderwerp van de les.

Hoe heb je je onderzoek aangepakt (informatie vinden, experts bevragen etc.)?

Het onderzoek heb ik verricht in mijn lessen. De gemaakte opdracht heb ik ontworpen op basis van lesmateriaal die ik tijdens mijn eigen studie heb gekregen.

Waar liep je tegenaan?

Tijdens mijn tweede onderzoek van dit jaar was ik bezig met allerlei andere zaken, waardoor ik weinig tijd overhield voor het onderzoek. Dit heeft geresulteerd in een kleine lesbrief. Maar dit vormt wel een mooie basis voor een uitgebreide lessenreeks over dit onderwerp.

Wat gaf je energie?

De studenten gaven mij tijdens het experiment energie, omdat zij het een geweldige opdracht vonden waarbij ze hun creativiteit kwijt konden. Het was grappig om te zien dat studenten dezelfde cartoon op een andere manier interpreteren. Dit leverde voor de studenten het inzicht op dat interpreteren van zaken heel subjectief kan zijn.