Factchecken van nieuws
Benodigdheden:
Device per student
In te zetten bij:
Burgerschap | Mediawijsheid | Nederlands
Competentie
Thema
Lesdoelen
- De student kan aan het einde van les benoemen hoe je nepnieuws van echt nieuws kan onderscheiden;
- De student kan aan het einde van de les benoemen hoe je informatie kan controleren.
Te leveren producten
Een nieuwsbericht dat op verschillende punten is gecontroleerd.
Beginsituatie
Studenten weten dat nepnieuws bestaat, maar ze kunnen echt nieuws niet van nepnieuws onderscheiden. Ze weten de mediamechanismen achter nepnieuws niet te doorgronden.
Vooruitkijken - 30 min
Stel de volgende vragen aan de klas:
- Wanneer is iets nieuws?
- Wat zegt de bron over de inhoud? Is een bericht vanaf De Telegraaf hetzelfde als vanaf GeenStijl?
Vervolgens lezen jullie de samenvatting van de Mediamonitor (2019). Het kan prettig zijn om delen van het artikel op het bord te laten zien of vooraf een samenvatting te maken. Bespreek de volgende vragen klassikaal:
- Welke conclusie kan je daaruit trekken?
- Is het erg dat jongeren vooral nieuwe media gebruiken?
Deel de volgende vragen en tips als ondersteuning om nepnieuws van echt nieuws te onderscheiden:
- Nepnieuwsberichten bevatten vaak misleidende of oude foto’s;
- Stellingchecker wordt gebruikt door NRC en de Volkskrant;
- Gebruik Google Image Search om te ontdekken wat de bron is van een foto;
- Waar is de uitspraak gedaan en welk doel had de uitspraak? Wordt het nieuws in de juiste context geplaatst?
- Worden de originele bronnen aangehaald in het stuk?
- Is de bron betrouwbaar en onafhankelijk?
- Is het onderwerp meetbaar?
Tip: Wil je met je studenten meer in het thema van kritisch denken duiken? Dan kan je deze praktische handleiding van Paul Hartog gebruiken.
Uitvoering - 60 min
Toon een artikel op het digibord. Dit kan bijvoorbeeld ‘aantal doden door aanhoudende protesten loopt op’ van Nu.nl zijn. Vraag vervolgens aan de klas hoe ze de genoemde tips kunnen toepassen op dit artikel?
- Foto opslaan en opzoeken via Google Image Search. Komt de informatie vanuit de fotodatabank overeen?
- Navraag doen bij de redactie: wie hebben zij gesproken over deze informatie?
- Navraag doen bij Buitenlandse Zaken of de Nederlandse ambassadeur in Venezuela;
- Andere bronnen opzoeken, bijvoorbeeld video’s van de blokkades.
Toon vervolgens een tweede artikel op het digibord, bijvoorbeeld ‘De collega kan barsten op de werkvloer’ van Telegraaf.nl. Vraag vervolgens aan de klas hoe ze de genoemde tips kunnen toepassen op dit artikel?
- 25% van de ondervraagden geeft aan geen interesse te hebben in een collega. Komt de kop dan overeen?
- Uitzoeken wat het adviesbureau nog meer voor onderzoekswerk verricht;
- Uitzoeken of er een vergelijkbaar onderzoek is.
Opdracht 1
Laat de studenten zelf factchecken:
- Zoek eerst een bericht op en zorg ervoor dat je genoeg informatie hebt om op onderzoek uit te gaan;
- Loop de regels van factchecken na en controleer elk punt:
- Is je bron betrouwbaar? Waarom wel/niet?
- Wat is het doel van het artikel?
- Aan welke informatie twijfel je?
- Hoe kan je meer informatie achterhalen?
- Is bepaalde informatie zo opgeschreven dat je het ook anders kan opvatten?
- Zou jij bepaalde informatie anders brengen? Hoe dan?
Terugkijken - 30 min
Studenten krijgen individuele terugkoppeling op het artikel.
Dit is een product van het Practoraat Mediawijsheid. Onze lessen vallen onder de Creative commons licentie