Discussiëren over media.

Informatie vinden.

Nieuws en informatie verwerken.

• De student kan aan het einde van de les benoemen waar je op moet letten om een hoax of nepbericht te herkennen;
• De student kan uitleggen wat de intentie is van iemand die een hoax of nepbericht de wereld instuurt.

Een quiz gemaakt met Kahoot of Socrative.

De studenten weten dat er nepberichten worden gedeeld, maar vinden het lastig om deze te herkennen.

Begin de les met uitleg over een hoax.

Wat is een hoax? Hoax is in het Engels een woord voor poets, nep, bedrog, truc, oplichterij of broodjeaapverhaal. Het woord is waarschijnlijk een samentrekking van hocus pocus. Van Dale legt de term uit als het opzettelijk verspreiden van een onwaar bericht.

Regelmatig worden er berichten gedeeld die niet waar zijn. In het artikel van RTL blijkt ook dat het delen van dergelijke berichten op Facebook erg gemakkelijk is. Mensen twijfelen soms wel, maar wanneer het bericht gebaseerd is op angst wordt het toch vaak gedeeld vanuit een gevoel van zekerheid.

Bij de verspreiding van een hoax is het interessant om na te denken over het motief van de verspreider. Wat wil iemand bereiken door dit nieuws naar buiten te brengen?

Voorbeeld: PVV-senator Marjolein Faber liet via Twitter weten dat de dader van een steekpartij in Groningen van Noord-Afrikaanse komaf was. Dit bericht werd zowel door de politie als door slachtoffers ontkent, zij spraken juist van een witte dader. Ondanks de tegenberichten bleef Faber volhouden en vervolgde op sociale media met het bericht: ‘Mijn tweet klopt!’. Waarom zou Faber dit doen?

Voorbeeld: bespreek hoe de programmamakers van Temptation Island manipulatie toepassen om te zorgen voor spannende televisie.

Tip: speel het spel van de website slechtnieuws.nl. Studenten worden bewust uitgedaagd om zoveel mogelijk volgers te genereren, daarbij wordt er een beroep gedaan op hun moraal.

Mocht je met de studenten meer willen praten over kritisch denken in het algemeen, kun je deze handleiding van Paul Hartog bespreken.

Hoe onderscheid je nu een echt filmpje van een neppe? Deel de volgende stappen:

1. Gebruik je gezonde verstand: als je denkt: dit kan niet, dan is het waarschijnlijk nep.
2. Bekijk wie het filmpje ingezonden heeft. Als er heel weinig informatie over de maker te vinden is en er weinig filmpjes door deze maker zijn gemaakt, is het waarschijnlijk nep. Heeft de inzender al heel veel filmpjes gemaakt? Dan is de kans dat het filmpje echt is groter.
3. Kijk naar de details: zitten er veel close-ups of speciale effecten in, dan is het filmpje waarschijnlijk ook nep.
4. Als er producten of merken duidelijk in beeld zijn, dan is het waarschijnlijk een nepfilmpje, afkomstig van een bedrijf.

Als hulpmiddel kun je deze checklist ook gebruiken.

Opdracht

De klas gaat een quiz maken. Iedereen levert een bijdrage door een video of foto te zoeken waarbij kan worden getwijfeld aan de echtheid. Er is één student verantwoordelijk voor het geheel en daarmee ook de quizmaster. Deze student ontvangt al het materiaal en de goede antwoorden. De quiz kan gemaakt worden in Kahoot of Socrative. Welke student kan het beste echt van nep onderscheiden?

Opdracht vereenvoudigd

Bereid voor de studenten zelf een quiz voor en speel deze klassikaal om studenten te leren echt van nep te onderscheiden. Welke studenten zijn er het best in? Wat voor tactieken gebruiken zij?

Verdiepingsopdracht

Laat de studenten met behulp van het spel van de website slechtnieuws.nl een eigen platform opzetten voor nep nieuws. Ze kunnen ervoor kiezen om het spel helemaal te spelen voordat ze beginnen (waarin je stap voor stap wordt meegenomen) of het spel als inspiratie te gebruiken en daarna zelf aan de slag te gaan. Uiteindelijk bedenken ze een naam voor hun nep nieuws platform en schrijven ze een polariserende nep nieuws bericht, waarvan zij denken dat er discussie over kan ontstaan. Ze zoeken hierbij een passend beeld (foto of video) en bespreken vervolgens in groepjes van vier wat voor bericht ze hebben bedacht en waarom.

Bespreek na afloop waar de studenten op hadden gelet om achter te waarheid te komen. Je kunt gebruikmaken van AnswerGarden om te achterhalen welke tips studenten  hebben gebruikt.