Media doorgronden.

Informatie vinden.

Perspectief van media.

• De student kan beoordelen of een bron betrouwbaar is en kan dit onderbouwen met argumenten;
• De student kan meerdere bronnen vinden via een kanaal, zoals Facebook, nos.nl, nu.nl, Twitter, etc.;
• De student kan de mediaboodschap van nieuwskanalen met elkaar vergelijken.

A3-poster.

De student weet waarop gelet kan worden bij het beoordelen van de betrouwbaarheid van een bron. Ook heeft de student in de voorgaande lessen ondervonden dat er verschillende perspectieven ingenomen worden door verschillende media. Het besef dat het nieuwskanaal invloed heeft op het perspectief heeft de student nog niet.

Blik terug op de vorige les en herhaal dat verschillende media verschillende perspectieven op een gebeurtenis kunnen innemen. Je kunt dit doen met behulp van Mentimeter. Stel de studenten de volgende vragen:

• Wat is een kenmerk van een betrouwbare bron?
  1. Het onderwerp op de website is ook het onderwerp van je verslag.
  2. De website is pas nog vernieuwd.
  3. De informatie op de website wordt onderbouwd met bronvermeldingen.
  4. De website staat bij de eerste tien zoekresultaten.
• Noem drie criteria waar je op kunt letten bij het bepalen of een bron betrouwbaar is.
• Met welk doel maken journalisten artikelen? (Vermaken, informeren, overtuigen, beïnvloeden, geld verdienen, onthullen)
• Via welk kanaal volg jij het nieuws?

De studenten gaan een grote mondiale gebeurtenis via verschillende nieuwskanalen volgen. Kies een thema dat op verschillende nieuwskanalen wordt besproken. Je kunt bijvoorbeeld kiezen voor een thema als klimaatverandering, Oeigoeren, polarisatie of Black Lives Matter.

Elke groep gaat via een eigen nieuwskanaal onderzoeken hoe de gebeurtenis wordt besproken op dat kanaal.

De groepen schrijven op een A3-poster hoe het thema wordt besproken. Om studenten op gang te helpen, kun je de volgende vragen stellen:

• Hoeveel artikelen zijn er te vinden over het thema op het kanaal?
• Wat is de toon van de artikelen? Is de schrijver positief of negatief? Welke emotie kun je terugvinden in het artikel?
• Wordt er in tekst aandacht besteed aan het onderwerp? Zijn er ook foto’s of video’s te vinden?
• Hoe wordt het onderwerp gepresenteerd? Staat het op de voorpagina? Groot in beeld? Of moet je goed zoeken voor je er iets over vindt?
• Wie wordt aan het woord gelaten? Welke experts worden bevraagd?
• Wat is het doel van de artikelen? Word je geïnformeerd? Aangezet tot handelen? Overtuigd? Vermaakt? Etc.

Er kunnen verschillende nieuwskanalen gekozen worden. Afhankelijk van het gekozen thema, de grootte van de klas en de hoeveelheid studenten die in een groepje samenwerkt, bepaal je hoeveel verschillende kanalen je laat onderzoeken. Mogelijke kanalen zijn nos.nl, nu.nl, Facebook, Twitter, regionale omroepen (denk aan omroep Fryslân, RTV Drenthe, enz.), internationale nieuwszenders kunnen ook meegenomen worden als studenten Engels goed machtig zijn (denk aan CNN of FOX). Verder kun je er ook voor kiezen om studenten zelf eigen mediakanalen te laten kiezen. Op YouTube zijn veel kanalen te vinden die gebeurtenissen uit het nieuws bespreken. Mochten studenten hier bekend mee zijn, kan er ook voor dergelijke kanalen worden gekozen.

Na ongeveer 30 minuten bespreken de groepjes wat ze hebben gevonden over het thema via het nieuwskanaal. Je kunt ervoor kiezen om een schema te maken en de verschillende bevindingen zo gestructureerd weer te geven. Bovenaan schrijven studenten het kanaal en daaronder de bevindingen. Bespreek met elkaar wat opvalt. Welke overeenkomsten zijn er te vinden? Welke verschillen?

Opdracht vereenvoudigd

Om de opdracht te vereenvoudigen, kun je gebruikmaken van Padlet. Voor de groepjes die meer moeite hebben met het zoeken naar verschillende berichten, kun je een Padlet inrichten. Op deze Padlet wordt voor één mediakanaal een aantal nieuwsberichten gedeeld. Het niet zelf hoeven zoeken naar artikelen op het nieuwskanaal, maakt de opdracht minder moeilijk. Daarnaast zorgen concrete opdrachten voor een gerichte zoektocht. Studenten kunnen de berichten op Padlet lezen en eronder de kern samenvatten. Studenten krijgen de opdracht om te letten op de volgende onderdelen:

• Hoeveel artikelen zijn er geschreven?
• Welke experts worden er aan het woord gelaten? Ken je die experts? Zijn de experts betrouwbaar?
• Welke emotie is er terug te vinden in het artikel? Is de auteur boos? Is er sprake van verbazing?
• Wordt er iemand als held of als schuldige benoemd?

Verdiepingsopdracht

Het checken van bronnen op betrouwbaarheid gaat soms ook grandioos mis. Denk bijvoorbeeld aan de Deventermoordzaak. De weduwe Wittenberg wordt vermoord door wurging en vijf messteken in haar borstkas. Ernest Louwes wordt veroordeeld, nadat al het DNA-bewijs naar hem wijst. Toch blijft hij zelf ontkennen dat hij het heeft gedaan. De ‘klusjesman’ van de weduwe, Michael de Jong, wordt door anderen ook als mogelijke verdachte gezien. Zelfs nadat er een tweede onderzoek en een tweede rechtszaak komt en Ernest Louwes opnieuw wordt veroordeeld, blijven er mensen de klusjesman verdenken.

Kijk naar deze video waarin de zaak wordt samengevat. Je hoort ook fragmenten uit de podcast die in 2021 erover is gemaakt. In de podcast wordt kritiek geuit op de manier waarop Maurice de Hond als expert meerdere malen in talkshows wordt uitgenodigd. Dit terwijl hij zelf geen directe connectie heeft met de moordzaak en daarnaast als opiniepeiler misschien niet een passende expert is.

Laat de studenten opzoeken wie Maurice de Hond is. Wat is zijn achtergrond? Wat heeft hij gestudeerd? Wat voor werk doet hij? Hoe betrouwbaar is hij als expert op dit gebied? (Website van bibliotheek Zuyd heeft criteria voor betrouwbaarheid van bronnen).

Voer een ‘stille wanddiscussie’. Je schrijft het woord expert op een flipover of (digi)bord en tekent hier omheen een rondje. Iedere student krijgt de ‘beurt’ om rondom het rondje met het woord een mindmap starten door een tak te tekenen. Er mag niet gesproken worden. Studenten mogen aanvullingen maken op takken die al getekend zijn, maar ze mogen ook een nieuwe tak starten. Gedurende 10 minuten krijgen studenten de tijd om in stilte toevoegingen te doen. Zorg dat elke student ten minste één aanvulling doet. Na ongeveer 10 minuten doorbreek je de stilte. Praat met de groep over het resultaat. Vraag studenten hun input toe te lichten en laat verbindingen leggen. Je kunt ervoor kiezen onderwerpen te clusteren, of centrale conclusies te trekken.

Tip: bij een online les kan deze werkvorm met Mindmeister worden gedaan. Dit is een tool waarmee je online een mindmap kunt maken. Verschillende studenten kunnen tegelijkertijd in de mindmap toevoegingen doen.

Reflecteer op de verschillende mediakanalen.

• Welk kanaal is volgens de student het meest betrouwbaar?
• Waarom juist dat kanaal?
• Welke kanaal is niet zo betrouwbaar?
• Waarom denk je dat?
• Welk kanaal ga je nu gebruiken, met de kennis van deze les?