Studenten hebben de les over dataverzameling gevolgd (bonus). Deze les is het vervolg en gaat dieper in op wat er gebeurt met de data die bedrijven verzamelen.
Wat nemen studenten mee van de les ‘Bonus’?
Stel aan studenten de vraag: Welke data verzamelde Albert Heijn ook alweer over jou en waarom?
Tip: Je kunt ook Kahoot maken om voorkennis op te halen of je maakt een Padlet waar studenten gezamenlijk post-it’s kunnen plakken over wat ze nog weten.
Opdracht 1. Hoe werken algoritmes?
Algoritmes zijn informatiefabrieken. Algoritmes verwerken informatie via vaste stappenplannen om tot een uitkomst te komen. Daardoor zijn algoritmes in staat om missende stukjes van een puzzel in te vullen of maken algoritmes voorspellingen.
Hoe werkt dat? Het werkt een beetje hetzelfde als het afmaken van logische reeksen of het invullen van een puzzel waarvan een stukje ontbreekt.
Terugdenkend aan les, iemand koopt de volgende ingrediënten; bij welk recept horen die?
A
- Meel
- Eieren
- Boter
- Mespuntje zout
B
- Wit pistoletje
- Plakje kaas
- Blaadje sla
- Plakje tomaat
- Gekookt ei
C
- Patat
- shoarma
- kaas
- Sla
- Tomaat
- Ui
- paprika
- Komkommer
- frietsaus
A zijn de ingrediënten voor: Pannenkoeken
B zijn de ingrediënten voor: Broodje gezond
C zijn de ingrediënten voor: Kapsalon
Een algoritme doet hetzelfde. Ze geeft op basis van data een logische voorspelling of uitkomst.
Nog een voorbeeld:
Een dier is te herkennen aan vorm, kleur, gedrag, geur en nog een heleboel andere eigenschappen.
Welke dieren zie je hier?
Ondanks dat je een heleboel informatie mist kan je ervan uitgaan dat je de meeste dieren juist kunt raden. Als je hebt geraden welk dier het is kun je zelf informatie gaan toevoegen. De olifant is groot en grijs van kleur. Hij heeft een dikke huid en dikke zwarte haren aan het einde van zijn staart.
Zo werkt het met algoritmen ook. Op basis van wat bekend is kan de rest van de informatie ingevuld worden. Van een olifant weten we ook dat ze graag fruit eten. Als ik iets zou willen van een olifant dan kan ik daar gebruik van maken. Ik kan hem positief beïnvloeden door het aanbieden van fruit. Ik kan een olifant naar mij toe laten lopen door hem fruit aan te bieden.
Jouw profiel
Je zou kunnen zeggen dat er op drie manieren data over jou verzameld wordt:
- Zelf gerapporteerde data (dit is wat je vrijwillig achterlaat)
- wat je achterlaat bij het gebruik van apps of op sites op internet. Denk aan je e-mailadres, leeftijd, geslacht, werk, opleiding;
- wat je post of liket op sociale media.
- Digitaal overschot
- wat je opzoekt in zoekmachines;
- tests die je invult op sites of in apps;
- wat je online bestelt of koopt in een winkel met bonuskaart;
- je locatie (wordt door verschillende apps verzameld);
- wat er in je teksten staat (apps, posts, etc.);
- tijden dat je ergens bent;
- tijd die je online bent;
- met wie je verbonden bent op sociale media of bij wie je in de buurt komt.
- Profileringsdata
Profileringsdata is data die wordt gemaakt door algoritmen op basis van de zelf gerapporteerde data en het digitale overschot.
Optie: Schrijf de voorbeelden van dataverzameling random op en deel op een groot scherm, geef vervolgens de drie hoofdmanieren aan waarop data verzameld kunnen worden (1, 2 en 3). Laat studenten zelf met z’n tweeën ordenen welk voorbeeld bij welke manier hoort. Bespreek dan pas klassikaal.
Stel studenten de vaag: Welke van de drie soorten data is het meest interessant voor data bedrijven? Antwoord: 3: profileringsdata.
Er wordt een voorspelling gedaan van wat voor type mens jij bent of hoe je je zou gedragen in een bepaalde situatie, bijvoorbeeld welke keuzes je zou maken.
Kijk het volgende filmpje over Netflix (vanaf 2:05). Netflix brengt dus verschillende gebieden in kaart die aangeven wat jij interessant zou vinden, bijvoorbeeld wat je kijkt en hoelang je daarnaar kijkt.
Op basis daarvan krijg je aangeboden om andere films te kijken of krijg je series aangeboden waarvan Netflix denkt dat je ze leuk zult vinden. Netflix wil vooral dat je series kijkt omdat je dan lid blijft in afwachting van het nieuwe seizoen.
Bedenk in groepjes welke interessegebieden de volgende bedrijven van jou in kaart zouden brengen: wat zou een bepaald bedrijf van jou willen weten?
- Welke interessegebieden zijn daarom voor een bank of verzekering van belang om te weten over jou? Noem er drie.
- Welke interessegebieden zijn voor jouw telefoonprovider van belang om te weten over jou? Noem er drie.
- Welke interessegebieden zijn voor een reisbureau van belang om te weten over jou? Noem er drie.
Opdracht 2. Wat gebeurt er met jouw profiel?
De app Scoupy geeft je de mogelijkheid om bij bepaalde producten geld terug te krijgen. Bekijk de website: https://scoupy.com/nl/
- Hoe kun je kortingen krijgen bij Scoupy?
- Wat moet je doen?
- Welke data heeft Scoupy van jou denk je?
Scoupy verkoopt de data die ze van jou hebben. Lees het volgende artikel waarmee ze reclame maken voor de data die ze te koop hebben: https://www.adformatie.nl/data-insights/weet-jij-eigenlijk-wel-wie-jouw-product-koopt
- Welke data heeft Scoupy van jou volgens het artikel?
- Wat kan Scoupy doen met data over jou volgens het artikel?
Verdiepende opdracht
Deze opdracht kunnen studenten ook in groepsverband uitvoeren.
Algoritmes maken niet alleen een profiel van welke eigenschappen jij hebt maar ook kunnen ze vrij goed voorspellen welk gedrag en welke keuzes jij maakt. Heb je een iPhone? Als je de navigatie van je iPhone aanzet als je iedere dag naar school gaat dan kan het zijn (ligt aan je instellingen) dat de iPhone op een dag ’s ochtends een pushbericht stuurt met: ‘’25 minuten tot adres school”. Met andere woorden: de iPhone voorspelt dat je naar school gaat omdat je dat iedere dag doet. Op basis van eerder vertoond gedrag doet een algoritme een voorspelling.
- Bedenk welke informatie over gedrag jouw telefoon over jou heeft;
- Bedenk welke voorspellingen algoritmes kunnen doen op basis van de informatie die jouw telefoon heeft;
- Bedenk wanneer dit voor jou handig kan zijn;
- Bedenk wanneer dit voor jou nadelig kan zijn.
Discussie over nieuwe inzichten.
- Wat vind je er van dat er data over jou verzameld wordt?
- Had je gedacht dat het profiel over jou zo veel informatie bevat?
- Wat vind je er van wat er met jouw profiel gedaan kan worden? En waarom?
Dit is een product van het Practoraat Mediawijsheid. Onze lessen vallen onder de 
LinkedIn
Instagram
YouTube