JE HEBT ONS GEHACKT

emoji

Dan is deze conferentie echt wat voor jou!

Fake news, media & politiek | Les 5 | Nepnieuws, hoe maak je het?

Trolls, fake news, filterbubbels en alternatieve feiten. Prik daar als mbo-student maar eens doorheen op zoek naar eerlijke verkiezingsinfo. En politiek is al lastig te begrijpen zónder nepnieuws.

Fake news, media & politiek | Les 5 | Nepnieuws, hoe maak je het?
Tijdsduur:
60 min.
Mbo-niveau:
2 | 3 | 4
Benodigdheden:
Device per student
In te zetten bij:
Burgerschap | Nederlands | SLB

Competentie

Thema

Nieuws en informatie verwerken.

Lesdoelen

  • De student kan onderscheid maken tussen betrouwbaar en nep nieuws;
  • De student kan de tien vragen voor het herkennen van nepnieuws benoemen.

Te leveren producten

Iedere student levert een echt en een nep nieuwsbericht op.

Beginsituatie

De studenten hebben les 1, 2, 3 en 4 van ‘Fake news, media & politiek’ gevolgd. In de eerste vier lessen keken de studenten naar hoe je nieuws tot je neemt en wat het met hen doet. In deze vijfde les gaan ze nieuws analyseren, maar ook zelf nieuws maken.

Les 1: Hoe beinvloedt een politieke mediacampagne jouw stemgedrag
Les 2: Filterbubbel
Les 3: Iedereen opiniemaker
Les 4: Herkennen van nepnieuws
Les 5: Nepnieuws, hoe maak je het?

Vooruitkijken - 20 min

Bereid voorafgaand aan de les Mentimeter voor. Stel de studenten de volgende twee vragen:

  1. Hoe denk jij dat nepnieuws gemaakt wordt? (Aanmaken vraag in Mentimeter als ‘open ended’ – ‘flowing grid’)
  2. Wat heb je nodig om nepnieuws te maken? (Aanmaken vraag in Mentimeter als ‘open ended’ – ‘word cloud’

Bespreek de antwoorden klassikaal. Mocht er geen mogelijkheid zijn voor het gebruik van Mentimeter, laat de studenten dan de antwoorden op de vragen zelf opschrijven. Vervolgens vraag je klassikaal naar de antwoorden.

Tip: gebruik ijsstokjes/kaartjes met de namen van de studenten, trek een kaartje, diegene heeft dan de beurt. Zo komen ook de studenten aan het woord, die wat introverter zijn.

Uitvoering - 30 min

Opdracht 1

Iedere student speelt het spel van www.slechtnieuws.nl.

Hoe werkt het spel?
In deze game kruipen de studenten in de huid van een nepnieuwsmaker en worden ze zelf propagandist.

‘Wees lekker slecht en maak keuzes die je dichterbij je doel brengen: invloed en macht. Verzamel zoveel mogelijk volgers, maar let op als je ze teleurstelt of té overduidelijk liegt, verlies je geloofwaardigheid. Als de meters te laag komen… ben je game-over!’  Bespreek de verschillende tactieken die in het spel naar voren komen.

Tactieken om nepnieuws te maken en te verspreiden uit de game van www.slechtnieuws.nl:

  • Vermommen; om geloofwaardig te zijn op internet moet je je vermommen als een serieuze nieuwsmaker.
  • Polariseren; desinformatie werkt het beste als je de verschillen zo groot mogelijk maakt. Hard roepen en stoere taal doen je sterk lijken.
  • Manipuleren door geruchten om te toveren tot nieuws. Jij verdraait de feiten zo dat lezers er doodbang van worden. Gelukkig heb jij altijd de antwoorden waar ze naar zoeken.
  • Verdedigen; je geeft nooit toe en biedt zeker nooit je excuses aan. De aanval is de beste verdediging.
  • Foto’s bewerken in Photoshop.
  • Trollen; nepaccounts maken op sociale media om berichten verder te kunnen verspreiden. Door te trollen lok je emotionele reacties uit.

Dit spel is gemaakt door DROG; een platform voor kritische nieuwsconsumenten gemaakt door een groep specialisten en ervaringsdeskundigen op het gebied van desinformatie.

Opdracht 2

Verdeel de klas in groepen van drie studenten. Elke groep maakt een echt en een nep nieuwsbericht over een onderwerp dat recent in het nieuws is geweest. Het moet een bericht zijn dat op sociale media kan worden gedeeld. Denk aan Facebook, Twitter, Instagram of Snapchat. De studenten kiezen twee tactieken uit de game die ze net hebben gespeeld om het nepnieuws te maken.

Laat de groepjes vervolgens elkaars nieuwsberichten lezen en proberen te achterhalen welke waar zijn gebeurd en welke niet.

Om de studenten te helpen met het achterhalen welke berichten nep zijn en echt, gebruik je dit affiche van Mediawijs. Hierop staan tien vragen die kunnen helpen met het achterhalen van nepnieuws.


Opdracht vereenvoudigd – Extra uitleg

Probeer studenten echt te laten snappen welke processen zitten in het slechtnieuwsspel verwerkt zijn en hoe ze werken. Door een voorbeeld uit de game te halen en die te bespreken in combinatie met de techniek kan het voor studenten duidelijker worden.

Om de studenten te ondersteunen in het maken van nieuwsberichten kun je hen helpen door het voor te doen. Kies een nieuwsbericht uit. Dit kan uit een krant of van internet zijn. Kies vervolgens twee technieken uit en verwerk die in het nepbericht. Door stap voor stap voor te doen hoe je dit aanpakt, kan de student het daarna zelf ook proberen. Als het voor de student lastig is om zelf een nieuwsbericht te zoeken, kun je ook een bericht voorleggen en dit laten omschrijven tot een nepnieuwsbericht.


Verdiepingsopdracht

Als de groepjes opdracht 1 en 2 hebben uitgevoerd gaan jullie klassikaal in gesprek. De studenten hebben nu alle lessen van dit lespakket over nepnieuws gevolgd. Wat is hun mening over dit onderwerp? Wat zou een oplossing kunnen zijn om het verspreiden van nepnieuws tegen te gaan? Of is er misschien een oplossing nodig dat mensen minder snel geloven wat ze op internet lezen?

Bespreek deze vragen klassikaal. Je kunt Mentimeter gebruiken om de vragen te stellen en studenten in steekwoorden te laten antwoorden. Geef daarna studenten de beurt om hun antwoord toe te lichten.


 

Terugkijken - 10 min

Exit ticket

Een minuut voor het einde van de les overhandig je een klein blaadje aan alle studenten. Vraag de studenten om op te schrijven waar zij na de afloop van deze les nog een vraag over hebben. Zodra de studenten hun vraag hebben opgeschreven kunnen ze hun tas inpakken. Bij het verlaten van het lokaal overhandigen zij hun exit ticket aan de docent.

Laten opschrijven waar de student nog vragen over heeft, kan natuurlijk ook vervangen worden voor een andere vraag. Zo kan de student bijvoorbeeld gevraagd worden op te schrijven wat zij als meest interessant ervaren hebben aan de les, wat zij hebben geleerd, of er kan een kleine toetsvraag aan de studenten gesteld worden.

Het belangrijkste is dat het invullen van het exit ticket niet langer dan een minuut in beslag neemt. Zodra alle blaadjes zijn ingeleverd kan de docent deze doornemen om te bekijken hoe de studenten de les hebben ervaren en waar eventueel nog extra aandacht vereist is. De exit tickets kunnen met naam of anoniem ingeleverd worden. Het is aan de docent om erover na te denken hoe hij deze ingeleverd wil hebben.

Tip: in een onlineles kun je een exit ticket laten invullen met de edutool ExitTicket.

Kijk voor meer inspiratie voor activerende werkvormen op www.activeerjeles.nl

Dit is een product van het Practoraat Mediawijsheid. Onze lessen vallen onder de Creative commons licentie